Langs Heilige Huizen

HEILIGDOM VAN SINT GERLACH 1200
HOTEL-RESTAURANT CHÂTEAU ST. GERLACH
Joseph Corneli Allee 1, 6301 KK Valkenburg aan de Geul.
Oorspronkelijk een stift (klooster) voor adellijke dames. Gesticht in 1200 en genoemd naar een lokale heilige uit de twaalfde eeuw: Sint Gerlach. Eind 18e eeuw opgeheven volgens een decreet van keizer Josef II van Oostenrijk waartoe deze enclave behoorde.

In de 19e eeuw verkocht aan - en bewoond door landadel. De erbij behorende kerk werd aan de gemeente Houthem geschonken die haar aan de parochie ter beschikking stelde. In de jaren negentig van de vorige eeuw is het in verval geraakte complex van de ondergang gered door een kostbare restauratie.
Bij het betreden van het heiligdom via het kerkhof vanuit de Onderstestraat (ingang rechts van de kerk) komt men eerst in een atrium, een voorruimte waarin een devotieplek is ingericht met beelden van de H. Gerlachus en de H. Maagd Maria. Deze ruimte met glazen dak vormt een visuele afscheiding tussen de monumentale kerk van St. Gerlach en de tijdens de restauratie eind jaren negentig nieuw gebouwde kapel. In de tegen de kerk aanliggende zuidgang van de kruisgang bevindt zich een schatkamer en een ontvangstruimte voor bezoekers in de kapittelskamer, ten westen van de kruisgang. Via de uitgang bij de kapittelskamer komt men in het overige gedeelte van het stift, dat nu tot Hotel-Restaurant Château St. Gerlach behoort.

ST. GERLACHUSKAPEL 1997
Stiltekapel met ‘St. Gerlachuswand’ met glasmozaïeken van Irene van Vlijmen.
Bij gelegenheid van de restauratie van het landgoed St. Gerlach (1995-1997) is ook een nieuwe dagkapel gebouwd, bedoeld als stiltekapel.

De kapel (ca. 12 x 7 m en 5 m hoog) is gerealiseerd ten westen van de St. Gerlachuskerk. De ruimte is ontworpen door Jos Hamers, verbonden aan de architectengroep Mertens te Hoensbroek en is naar het noorden georiënteerd. Bij het binnentreden van de kapel, door één van de twee met koper beslagen ongeveer 5 meter hoge deuren, komt men eerst in een nartext, een voorruimte, van de rest van de kapel gescheiden door een rij kolommen uit cortenstaal. Ook uitvoering van de hardstenen vloer die in dit gedeelte gefrijnd is en in de rest van de ruimte gezoet, ondersteunt de visuele afscheiding. Aan het uiteinde aan de noordzijde bevindt zich een bronzen beeld van Gerlachus, naar een ontwerp van Ru de Vries. In de oostelijke zijwand zijn 7 smalle ramen aangebracht. In de 14 vierkante nissen staan roestvrij stalen kruisen, symbolisch voor de kruiswegstaties. De vlakke zoldering wordt geaccentueerd door een cassetteplafond. In de westelijke (buiten)muur bevinden zich vijf raamnissen. De noordwand bevat een halfronde apsis, die goudkleurig geschilderd is. Het hardstenen altaar en het roestvrij stalen priesterkoormeubilair zijn eveneens ontworpen door Jos Hamers. Het tabernakel is een ontwerp van Bert Kreijen.

De gesloten zuidwand wordt geheel ingenomen door een mozaïek, gecombineerd met frescoschilderingen (4,5 x 6,85 m). Het mozaïek is in 1997 vervaardigd door Irene van Vlijmen en bevat 520.000 stukjes glas in 260 kleuren en 20 kleuren goud. De symboliek heeft betrekking op de bemiddelende rol van Gerlach tussen mens en God. Gerlachus staat centraal in het mozaïek met rechts van hem de holle eik en links het klooster en de kerk. Links in het kunstwerk is een visioen van Hildegard van Bingen uitgebeeld. Met deze middeleeuwse mystica had Gerlachus volgens de legende een speciale band.
Na het verlaten van de kapel komt men rechts in de kruisgang van het voormalige klooster. Een aantal kruisgewelven is gerestaureerd, van de overige zijn de aanzetten van de bogen in de muur nog zichtbaar. Naar links gaande geeft de groene deur toegang tot de kerk.

Pelgrimage
Refugio Jacobspad te Houthem-St. Gerlach.
Aanmelden bij Hotel Château “St. Gerlach”.
Tel.: 043-6088888
Overnachting pelgrims € 7,50 per persoon per nacht.